درد فک | علائم، علل و درمان

مدت زمان تخمینی مطالعه: ۱۱ دقیقه

درد فک یکی از نگرانی های اغلب افراد جامعه است.

از آنجایی که همه ما چه برای غذاخوردن باشد و چه برای صحبت کردن از ماهیچه های صورت و فک خود استفاده میکنیم، درد و اختلال در آن میتواند زندگی روزانه مارا مختل کند.

اغلب درد های مربوط صورت، ارتباط مستقیمی با اختلال در مفصل فک دارد. این دردها میتواند نشان دهنده یک بیماری جدی باشد که ما قصد داریم در این مقاله به بررسی علائم، علل و درمان آن بپردازیم.

علت درد فک چیست

دردهای ناحیه فک و صورت، منشا مختلفی دارند که در ادامه به چندین مورد مهم اشاره می کنیم.

گاهی منشا انواعی از دردهای فک که اصطلاحا “دردهای عصبی” گفته می شوند مربوط به اختلالاتی در اعصاب ناحیه فک می باشد.

این دردها عموما در مسیر عصب بوده و با تحریک ناحیه از پوست صورت یا مخاط دهان آغاز شده و حالتی تیر کشنده دارند و گاها بسیار شدید هستند. 

انواعی دیگر از دردهای ناحیه فک و صورت با منشا اختلالات مفصل گیجگاهی – فکی هستند.

این دردها عموما در ناحیه جلوی گوش حس می شوند و غالبا در حالت خمیازه یا جویدن غذا تشدید می شوند.

در این نوع درد، گاهی بیماران سابقه صدای اضافه در مفصل فک (کلیک) را جویدن را نیز ذکر می کنند. 

از سوی دیگر برخی بیماران دردهایی را در ناحیه گونه و حتی زیر فک و گاهی زیر چانه گزارش می کنند.

لازم به ذکر است این نواحی ، محل قرارگیری عضلات جونده هستند و در مواردی که بیمار درگیر عادات دهانی نامناسب از جمله دندان قروچه می باشند به علت اعمال فشارهای زیاد ناشی ازدندان قروچه، این عضلات جونده دچار گرفتگی عضلانی یا اسپاسم می شوند و بیمار درد را در این نواحی تجربه می کنند.

انواعی دیگری از دردهای ناحیه فک و صورت نیز وجود دارند که در مقالات بعدی به آنها خواهیم پرداخت؛

اما آنچه بدیهی است این است که در درمان موفق دردهای فک و صورت، تشخیص منشا درد بسیار مهم بوده و می بایست با معاینه دقیق و بررسی نشانه ها و سوابق پزشکی بیمار صورت پذیرد.

نحوه تشخیص درد فک

درد فک از جمله دردهای مهم ناحیه فک و صورت می باشد که به دلایل مختلف “دندانی و غیر دندانی” ایجاد می شود.

اصولا پوسیدگی دندانها و یا عفونتهای لثه ی می توانند علاوه بر درد ناحیه دندانها ، در ناحیه استخوان فک هم باعث ایجاد درد شوند. اما درد فک به علتهای مهم دیگری که منشا دندانی ندارند هم می تواند بروز کند.

در تشخیص علت درد چند نکته می تواند دارای اهمیت باشد؛ از جمله کانون یا محل اصلی درد و همینطور عوامل تشدید کننده درد.

از موارد شایع دردهای فک که منشا غیر دندانی دارند می توان به دردهای ناشی از اختلالات مفصل فک اشاره کرد.

محل اصلی این دردها عموما درناحیه مفصل گیجگاهی فکی واقع در جلوی گوش بوده ولی ممکن است تا ناحیه گونه و حتی زیر فک ، گردن و حتی ناحیه گیجگاه سر هم انتشار یابد. 

شدت دردهای فک که به دلیل اختلالات مفصل فک ایجاد می شوند عموما در هنگام جویدن غذا یا خمیازه کشیدن افزایش می یاید. لازم به ذکر است این دردهای مفصلی گاهی یک طرفه هستند اما در مواردی طرف مقابل نیز بعد از مدتی مبتلا شده و بروز درد بصورت دوطرفه در ناحیه مفصل فک و جلوی گوش حس می شود.

در تشخیص علت درد فک قطعا معاینه دقیق و تخصصی ناحیه مفصل گیجگاهی فکی و همینطور عضلات جونده صورت بسیار حائز اهمیت می باشد.

بعلاوه، گزارش بیمار از مدت زمان شروع درد و چگونگی تشدید آن نیز حتما مفید و موثر خواهد بود.

در مواردی نیز تصویربرداری های تخصصی ناحیه مفصل فک مثل رادیوگرافی دهان باز و بسته و همینطور تهیه اسکن ناحیه مفصل می توانند در تشخیص منشا درد فک کمک کننده باشد.

جلوگیری از درد فک

برای اینکه بدانیم از درد فک چطور جلوگیری کنیم ابتدا باید بدانیم علل شایع درد فک چیست.

دردهای ناحیه فک و صورت علل مختلفی دارند اما دردی که در ناحیه فک و بخصوص قسمت جلوی گوش و زاویه فک حس می شود، غالبا به دلیل اسپاسم یا گرفتگی عضلات جونده است.

این گرفتگی عضلانی در مواردی در پی عادتهای دهانی نامناسب مثل دندان قروچه و یا یک طرفه غذا خوردن ایجاد می شود.

فشارهای نامناسبی که به مفصل فک زمان انجام این عادتها رخ می دهد، می تواند در دراز مدت باعث اسپاسم یا گرفتگی عضلات جونده گردد.

یکی از مهمترین عضلات جونده عضله ماستر نام دارد که در طرفین صورت و جلوی گوش واقع شده است و گرفتگی این عضله باعث بروز درد شدید در فک می گردد که این درد غالبا در جویدن غذاهای سفت و یا خمیازه کشیدن بیشتر می شود.

برای جلوگیری از درد فک دانستن و البته جلوگیری از ایجاد چند مورد ضروریست.

اول اینکه برای حفظ توازن نیروها و پیشگری از اعنال فشارهای زیاد و نامناسب به مفصل فک می بایست در جویدن غذا هم از سمت راست و هم از سمت چپ فک استفاده گردد. جویدن یک طرفه غذا چه به صورت عادتی و چه به علت وجود فضاهای بی دندانی باشد ، در طولانی مدت می تواند باعث بروز اختلالات مفصل فک و همینطور اسپاسم عضلات صورت گردد.

مورد بعدی، عادتهای دهانی نامناسب می باشد که شایعترین آنها دندان قروچه است.

این عادت دهانی باعث اعمال فشارهای بیش از حد به دندانها و ساختارهای فک و عضلات جونده شده و می تواند باعث بروز درد در محل این عضلات بویژه در ناحیه جلوی گوش و حتی ناحیه گیجگاه سر شود.

از موارد مهم دیگر آسیب های فیزیکی به ناحیه سر و گردن است.

به دلیل نزدیکی محل قرارگیری مفصل گیجگاهی فکی با ساختارهای مهم سر و گردن از جمله مهره های گردن و وجود شبکه عصبی مشترک و همینطور وجود عضلات مهم جویدن در سر و گردن گاهی انجام ورزشهای سنگین و یا وضعیت نامناسب قرارگیری سر و گردن حین کار یا مطالعه می تواند باعث بروز و یا تشدید درد ناحیه فک گردد.

پس بطور خلاصه برای جلوگیری از درد فک ، برقراری تماسهای صحیح دندانها در جویدن و اصلاح عادتهای نامناسب دهانی و همینطور اجتناب از آسیبهای فیزیکی به سر و گردن، حائز اهمیت می باشد.

علت درد فک چپ چیست

علت درد فک یک طرفه می تواند عادت های دهانی نامناسب مانند یک طرفه غذا خوردن و یا وجود بی دندانی های وسیع در یک طرف دهان باشد که در این صورت غالبا بیمار ناچار به جویدن یک طرفه می گردد. که این حالت می تواند فقط در سمت راست یا چپ باشد. در درهای تیر کشنذه به سمت چپ فک همراه منشا بیماری های قلبی را نیز باید مد نظر داشت.

درد فک بالا بغل گوش

از میان انواع مختلف دردهای فک با منشا و علل مختلف، مواردی از درد فک که به دلیل اختلالات و بیماریهای مفصل فک باشد غالبا باعث بروز درد در ناحیه جلوی گوش می گردد. لازم به ذکر است این درد اغلب در هنگام جویدن غذا یا خمیازه کشیدن تشدید می شود.

علائم درد فک   

درد فک دلایل مختلفی دارد و محل بروز و نحوه انتشار و شدت آن بسته به علت ایجاد کننده متفاوت است.

دردهای مربوط به اسپاسم عضلات و دندان قروچه های شدید غالبا در ناحیه فک پایین و قسمت جلو و پایین گوش و گاها در گیجگاه حس می شوند. اما دردهایی که مربوط به درگیری عصب فک هست اغلب در ناحیه امتداد دندانها ، گونه و حتی گوشه لب حس می شوند. نکنه مهم این است که گاهی دردهای فک منشا دندانی دارند و گاهی هم دردهای ارجاع شده از سایر نواحی بدن مانند قلب هستند.

علت درد فک و گوش

به دلیل نزدیکی محل قرارگیری مفصل گیجگاهی فکی و ساختارهای گوش و همینطور وجود اعصاب مشترک بین گوش و این مفصل، گاهی اوقات اختلالات و بیماریهای مفصل فک باعث بروز درد گوش و حتی علائمی نظیر وزوزگوش، گرفتگی گوش می گردند.

در این شرایط معاینه دقیق ساختارهای گوش و ناحیه فک و مفصل فک جهت تشخیص و درمان موفق بسیار مهم می باشد. اگر علت ایجاد درد گوش و سایر علائم شنوایی مشکلات و اختلالات فک باشد، خوشبختانه با درمان فک علائم شنوایی نیز غالبا بهبود می یابد.

عوارض درد فک

اگر درد فک درمان نشود چه رخ خواهد داد؟ این سوال پرتکرار بارها توسط بیماران و مخاطبین مطرح می گردد.

غالبا دردهایی که با منشا اختلالات مفصل فک رخ می دهند اگر درمان نشوند باعث صدمه مفصلی بیشتر، اسپاسم یا گرفتگی عضلات جونده صورت، قفل شدن فک، آسیب به بافت دیسک مفصل فک و در نهایت آرتریت یا التهاب مفصلی گردد.

اما گاهی، دردهای فک به دلایل دیگری ایجاد می شوند.

• برای مشاهده مصاحبه بیماران دکتر ساره فرهادی، اینجا کلیلک کنید.

اما از دلایل دیگر درد فک، درگیری یا التهاب عصب زوج پنج مغزی یا “عصب تری ژمینال” است که نورالژیا نامیده می شود.

درمان این نوع درد فک توسط دارو و درمانهای توانبخشی صورت می گیرد و عدم درمان به موقع می تواند بر شدت درگیری بیفزاید.شایان ذکر است عمدتا دردهایی که در ناحیه فک احساس می شوند منشا مشکلات فک نداشته و اصطلاحا ارجاعی از سایر نقاط بدن هستند.

بطور مثال گاهی بیماریهای قلبی، دردهای تیرکشنده به ناحیه فک ایجاد می کنند و در درمان این دردها حتما بایستی مدنظر قرار گیرند.

در نهایت، در درمان دردهای فک تشخیص دقیق منشا ایجاد درد بسیار مهم و قابل توجه بوده ضمنا عدم درمان صحیح و به موقع می تواند عوارض شدیدی برای بیمار ایجاد کند.

درمان درد در فک

ابتدا تشخیص علت بوجود آورنده درد در شما، توسط پزشک بایستی مورد بررسی قرار بگیرد و بعد از آن برنامه درمانی ارائه میشود.

پیشنهاد میکنم مصاحبه این بیمار که از درد فک رنج میبرد را از اینجا ببینید.

اگر منشا درد فک در شما ریشه دندانی داشته باشد، معمولا بعد از درمانهای دندانپزشکی (عصب کشی و ترمیم دندانها و یا کشیدن ریشه های باقی مانده) و همینطوره درمان عفونت های لثه ای بسته به مورد موجود در دهان بیمار بهبود می یابند.

اما دردهای فک همیشه منشا دندانی ندارند گاهی مرتبط با اختلالات و بیماریهای مفصل فک، اسپاسم عضلات جونده و یا درگیری عصب فک می باشد البته احتمال دردهای ارجاعی به فک از سایر نقاط بدن مانند قلب را هم همیشه باید مد نظر داشت.

در نهایت ارائه پلن درمانی، بستگی به تشخیص علت بوجود آورنده درد دارد.